Atatürk 1936'da İznik'e uğramıştı. Yanında Celal Bayar, Afet Hanım ve daha birçok arkadaşları vardı. İznik Belediye Bahçesi'nde uzun bir masanın etrafında toplananlar, O'nu dinliyorlardı. Afet Hanım, tarihi İznik'i gezmek için Atatürk'ten izin alarak ayrılmak istedi. Atatürk, herkesçe malum olan tarih bilgisine dayanmış olacak ki, şöyle dedi:
-"Hay hay, gidebilirsin, fakat unutmamalı ki, asıl İznik'i göremeyeceksin, çünkü o topağın altındadır."
Afet Hanım ayrıldıktan sonra Atatürk, masasında oturanlara şöyle bir soru sorudu:
-"İznik'in etrafını çeviren surların kaç kapısı vardır?"
Bu sorunun yanıtını İznik tarihini iyi bildiğini sanan bir İznikli verdi:
-"Üç kapısı vardır efendim. Bulunduğumuz yerin doğusundaki kapı, kuzeyindeki Yenişehir Kapısı, güneyindeki İstanbul Kapısı diye bilinir."
Atatürk:
-"Hayır, dört kapısı olacak. İznik Türkler tarafından ilk zaptında Kılıç Aslan'ın girdiği Batı Kapısı nerede?"
-"Böyle bir kapı bilmiyoruz efendim."
Atatürk bir süre sustu. Canı sıkılmışa benziyordu. Nihayet konuyu değiştirdi. Aradan seneler geçti. Biriken suları İznik Gölü'ne akıtmak için yol açmaya uğraşan işçiler, bir noktada suların kendiliğinden boşluk bularak akmakta olduğunu hayretle gördüler ve ilgililere bildirdiler. Kazıya devam olununca, bunun bir kapı, hem tam teşkilatlı kurşunlu bir kapı olduğu meydana çıktı. Atatürk'ün bahsettiği Batı Kapısı bulunmuştu.
( Ahmet Hidayet Reel ) den ADD yayınları