HAYDAR HİLMİ VANER (1873-1954)

 

Haydar Hilmi VANER; bugün Karadağ sınırları içerisinde bulunan Podgorica şehrinde 22 Nisan 1873 tarihinde doğdu. Eğitimini İşkodra’da İlkokul, Musul’da Rüşdiye ve İstanbul’da Mekteb-i Mülkiye-i şahane-i (Siyasal Bilgiler) okuyarak buradan 14 Temmuz 1889 tarihinde mezun oldu ve doğrudan Van Vilayet Maiyet Memurluğuna atandı. Haydar Bey, Edirne , Kırklareli, Maraş Mutasarrıflıkları görevinden sonra 24 Şubat 1915’te Musul Valiliği’ne, 12 Eylül 1917’de Bitlis Valiliği’ne, 31 Aralık 1917’de de Diyarbakır Valiliği’ne, 17 Mart 1918 tarihinde Van Valiliği ‘ne tayin edildi.

Haydar Bey de 16 Kasım 1919’da Sivas’ta başlayan Heyet-i Temsiliye çalışmalarına katıldı. Daha sonra Misak-i Millînin kabul edildiği Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’ne, Van Mebusu olarak seçildi. İngilizlerin 16 Mart 1920’de Mebusan Meclisi’ni dağıtması üzerine, Mazhar Müfit (Kansu) ile birlikte Beyrut’a kaçtı. Burada yaklaşık bir ay kadar kalan Haydar Bey, 30 Nisan 1920’de Ankara’ya gelerek, 1 Mayıs 1920’de TBMM’ye Van Mebusu olarak katıldı. Van Mebusluğu uhdesinde kalmak şartı ile Konya Valiliği’ne atandı ve 10 Temmuz 1920’de bu göreve başladı. 28 Kasım 1920 tarihinde Konya Valiliği’nden istifa eden Haydar Bey, 16 Nisan 1923’e kadar Van Mebusluğu devam etti.

Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası sahibi Haydar Bey, Devlet görevinden ayrıldıktan sonra ticaret ile uğraştı ve 26 Mart 1954 yılında vefat etti.

EMİN ERKUL (1881-1964)

 

Asıl ismi Mehmet Emin Erkulseyitoğlu olan Emin Bey; 1881 yılında günümüzde Yunanistan sınırları içerisinde yer alan Serfiçe Sancağı'nın Grebene kazasında doğdu, ilk ve orta tahsilini tamamladıktan sonra Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye'ye girerek 6 Aralık 1905 tarihinde yardımcı tabip yüzbaşı rütbesi ile Gülhane Askeri Hastanesi cerrahi servisinde asistan olarak atandı. 1910 yılına sağlık sorunları nedeniyle askerlikten istifa ederek sivil tabip olarak çalışma hayatına başladı.

23 Nisan 1920 tarihinde açılan TBMM'ye Bursa'dan mebus olarak seçilerek katıldı ve Millî Mücadele'ye cephe gerisinde yürüttüğü tıbbi faaliyetlerle katılarak, bu hizmet sunucunda TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi.

1924 Haziran'ın da İstanbul'a Belediye Başkanı olarak atandı ve Cumhuriyet dönemi ilk İstanbul Belediye Başkanı oldu. Emin Erkul 3 Haziran 1964 tarihinde İstanbul'da vefat etti.

MUHTAR FİKRİ GÜCÜM (1876-1930)

 

Muhtar Fikri Bey, 1876 yılında Muş’ta doğdu, babasının görevi nedeniyleöğrenimini Muş ve Diyarbakır’da tamamlamış ve II. Abdülhamit’in baskıcı rejimine karşı aleyhtarlığı, 1899’da önce Payas’a ardından Adana’ya sürgün edilmesine neden olmuştur.

Adana Sanayi Mektebi’nde öğretmenlik ve müdür muavinliği görevlerinde ve Meşrutiyet’in ilanıyla sürgün kararı kaldırılmış olmakla birlikte, Adana’da sürdürerek İtidâl gazetesini yayımlamaya başlamış, gazetenin yazı işleri müdürlüğü görevini üstlenmiştir.

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından kısa bir süre sonra Adana’nın da işgal edilmesi üzerine, Müdafaa-i Hukuk ve Kuva -yı Milliye teşkilatına katılmıştır. 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’ye Mersin milletvekili olarak seçilmiş, 9 Mayıs 1920’de Meclis çalışmalarına katılmıştır. Güney Cephesinde sürdürülen mücadelede duyulan ihtiyaç üzerine, Muhtar Fikri Bey, Meclis tarafından izinli sayılarak, Milli Müfrezelere destek vermek üzere bölgeye dönmüştür.

20 Ekim 1921 tarihinde Ankara Antlaşması’yla Fransızların bölgeden çekilmesinden sonra, Meclis çalışmalarına katılabilmiştir. Milletvekilliği görevi sona erince Adana’ya yerleşmiş, 23 Temmuz 1930’da vefat eden Muhtar Fikri bey. 21 Nisan 1925 tarih ve 141 sayılı karar gereğince, Pozantı Cephesinde gösterdiği kahramanlıklar itibariyle kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyasıyla onurlandırılmıştır.

İSMAİL SAFA ÖZLER (1885-1940)

İsmail Safa Özler 1885 yılında Adana’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Adana’da, yüksek öğrenimini o dönemde İstanbul’da bulunan Mülkiye Mektebinde tamamladı. 8 Mayıs 1920 tarihinde TBMM’ye seçilerek, yasama faaliyetlerine başladı. 5 Ağustos 1920’de Mustafa Kemal’in isteği ile Adana Vilayet merkezi Pozantı’ya taşındı ve İsmail Safa Bey, Adana Valiliği’ne vekâleten atanarak bu görevi 05.09.1920 tarihine kadar sürdürdü.

İsmail Safa Bey Pozantı’da cephede TBMM’de. Meclis çalışmaları dışında Kuva-yı Milliye bünyesinde cephede çarpışmalar katıldı ve kendisine TBMM tarafından Kırmızı Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası verildi. 1923 yılında yapılan II. TMMM seçimlerinde tekrar Adana mebusu seçildi ve 11 Ağustos 1923 tarihinden 1927 yılına kadar mecliste görev yaptı. 1939 yılında Seyhan milletvekili seçilen İsmail Safa Özler, 28 Haziran 1940 tarihinde hayatını kaybetti.

ESAT ÖZOĞUZ (1871-1954)

 

Esat Özoğuz 1871 yılında Hopa´da doğdu. Adapazarı Rüştiye´sini bitirdi. 1893 yılında Bilecik Sancağı Nüfus Katipliği´ne getirildi. 1894-1898 yılları arasında vergi tahsis memurluğu , Ziraat bankası katipliği, Söğüt ilçesi muhasebe katipliği görevlerinde bulundu.1901 yılında Bilecik Sancağı Katipliği´ne atandı. Beş yıl bu görevde bulundu. 1906 yılında Tahrirat Müdürlüğüne yükseltildi. 1911 yılında Kırıkkale, 1913 yılında Üsküdar Livası Tahrirat Müdürü oldu. 1920 yılında Ankara Mektupçuluğuna atandı. Bu görevde iken TBMM´nin 1. dönem Lazistan milletvekili seçildi. 2.3.4 dönem tekrar Rize´den , 5.6. ve 7. dönem Karstan milletvekili oldu.

27 mart 1954 tarihinde vefat eden Esat Özoğuz, Milli Mücadelede gösterdiği yararlılıklar nedeniyle TBMM tarafından Kırmızı ve Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edildi.

MEHMET ŞÜKRÜ GÜLEZ (1870-1950)

Mehmet Şükrü Gülez,1870 yılında Bolu’da doğdu. Bolu Mekteb-i Rüştiyesi’nde eğitim gördükten sonra Bolu Bidayet Mahkemesi Kaleminde memur olarak çalışmaya başladı. 1908’de siyasete girerek II. Meşrutiyet’in ilanından sonra iktidara gelen İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu.

Millî Mücadele esnasında basın yoluyla halkı işgaller karşısında bilgilendirerek 16 Ağustos 1919 tarihinden itibaren “Dertli” adıyla Bolu’da bir gazete çıkarmaya başladı. 1 Nisan 1920 tarihinde Bolu'dan I. TBMM’ye milletvekili seçildi. Ancak Mehmet Şükrü Bey, Millî Mücadele boyunca meclis çalışmalarından ziyada, Kuvâ-yi Milliye bünyesinde kurtuluş için mücadele etti.

23 Temmuz 1950 tarihinde hayatını kaybeden Mehmet Şükrü Bey TBMM I., II., III., IV. ve V. Dönem Bolu Milletvekilliği yaparak, TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edildi.

EMİN SAZAK (1882-1960)

Emin Sazak, 1882 yılında Mihalıççık’ta dünyaya geldi, ilk eğitimine özel derslerle evde başladı sonra Kuyucak Medresesi’ne devam etti. 1894-1897 yılları arasında İstanbul Fatih Medresesi’nde eğitimini sürdürdü. Eskişehir'e dönerek tarım, hayvancık ve ticaretle uğraşan Emin Sazak aynı zamanda siyasal ve toplumsal oluşumların içinde de yer aldı.

Milli Mücadele yıllarında  Kuva-yı Milliye’nin içinde yer alarak ülke savunmasına katkıda bulunan Emin Sazak,  I. TBMM’de Eskişehir milletvekilliği yaparak,  bağımsızlık ve ulusal bütünlük doğrultusunda milli mücadeleyi destekleyici konuşmalar yapmıştır. Milli mücadele sonrası hem cephede hem de mecliste yaptığı çalışmalardan dolayı kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır.

I.TBMM’den itibaren sekiz dönem boyunca mecliste yer alan Emin Sazak, başta tarım ve hayvancılık olmak üzere ekonomik ve toplumsal konularda ülke gereksinimlerini ve halkın sorunlarını dile getirmiştir. 1946 yılına kadar Cumhuriyet Halk Partisi içinde yürüttüğü siyasi mücadelesini, bu tarihten sonra Demokrat Parti içinde sürdürmüştür. 1950 yılında milletvekilliği sona eren, Emin Sazak1960 yılında hayata veda ermiştir.