ESAT ÖZOĞUZ (1871-1954)

 

Esat Özoğuz 1871 yılında Hopa´da doğdu. Adapazarı Rüştiye´sini bitirdi. 1893 yılında Bilecik Sancağı Nüfus Katipliği´ne getirildi. 1894-1898 yılları arasında vergi tahsis memurluğu , Ziraat bankası katipliği, Söğüt ilçesi muhasebe katipliği görevlerinde bulundu.1901 yılında Bilecik Sancağı Katipliği´ne atandı. Beş yıl bu görevde bulundu. 1906 yılında Tahrirat Müdürlüğüne yükseltildi. 1911 yılında Kırıkkale, 1913 yılında Üsküdar Livası Tahrirat Müdürü oldu. 1920 yılında Ankara Mektupçuluğuna atandı. Bu görevde iken TBMM´nin 1. dönem Lazistan milletvekili seçildi. 2.3.4 dönem tekrar Rize´den , 5.6. ve 7. dönem Karstan milletvekili oldu.

27 mart 1954 tarihinde vefat eden Esat Özoğuz, Milli Mücadelede gösterdiği yararlılıklar nedeniyle TBMM tarafından Kırmızı ve Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edildi.

MEHMET ŞÜKRÜ GÜLEZ (1870-1950)

Mehmet Şükrü Gülez,1870 yılında Bolu’da doğdu. Bolu Mekteb-i Rüştiyesi’nde eğitim gördükten sonra Bolu Bidayet Mahkemesi Kaleminde memur olarak çalışmaya başladı. 1908’de siyasete girerek II. Meşrutiyet’in ilanından sonra iktidara gelen İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu.

Millî Mücadele esnasında basın yoluyla halkı işgaller karşısında bilgilendirerek 16 Ağustos 1919 tarihinden itibaren “Dertli” adıyla Bolu’da bir gazete çıkarmaya başladı. 1 Nisan 1920 tarihinde Bolu'dan I. TBMM’ye milletvekili seçildi. Ancak Mehmet Şükrü Bey, Millî Mücadele boyunca meclis çalışmalarından ziyada, Kuvâ-yi Milliye bünyesinde kurtuluş için mücadele etti.

23 Temmuz 1950 tarihinde hayatını kaybeden Mehmet Şükrü Bey TBMM I., II., III., IV. ve V. Dönem Bolu Milletvekilliği yaparak, TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edildi.

EMİN SAZAK (1882-1960)

Emin Sazak, 1882 yılında Mihalıççık’ta dünyaya geldi, ilk eğitimine özel derslerle evde başladı sonra Kuyucak Medresesi’ne devam etti. 1894-1897 yılları arasında İstanbul Fatih Medresesi’nde eğitimini sürdürdü. Eskişehir'e dönerek tarım, hayvancık ve ticaretle uğraşan Emin Sazak aynı zamanda siyasal ve toplumsal oluşumların içinde de yer aldı.

Milli Mücadele yıllarında  Kuva-yı Milliye’nin içinde yer alarak ülke savunmasına katkıda bulunan Emin Sazak,  I. TBMM’de Eskişehir milletvekilliği yaparak,  bağımsızlık ve ulusal bütünlük doğrultusunda milli mücadeleyi destekleyici konuşmalar yapmıştır. Milli mücadele sonrası hem cephede hem de mecliste yaptığı çalışmalardan dolayı kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır.

I.TBMM’den itibaren sekiz dönem boyunca mecliste yer alan Emin Sazak, başta tarım ve hayvancılık olmak üzere ekonomik ve toplumsal konularda ülke gereksinimlerini ve halkın sorunlarını dile getirmiştir. 1946 yılına kadar Cumhuriyet Halk Partisi içinde yürüttüğü siyasi mücadelesini, bu tarihten sonra Demokrat Parti içinde sürdürmüştür. 1950 yılında milletvekilliği sona eren, Emin Sazak1960 yılında hayata veda ermiştir.

TUNALI HİLMİ (1871-1928)

Jön Türk ve Türkçülük hareketinin önde gelen isimleri arasında bulunan Tunalı Hilmi Bey 28 Ağustos 1871 tarihinde, bugün Bulgaristan sınırları içinde bulunan Eskicuma'da doğdu. 1877 Osmanlı Rus savaşı başladığında ailesiyle birlikte İstanbul'a göç etti. ilk ve orta öğrenimini Anadolu’nun değişik yerlerinde tamamladıktan sonra, Fatih Askeri Rüşdiyesi'ni bitirip Kuleli Askeri Tıbbiye İdadisi’ne kaydoldu. Öğrenimini Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'de sürdürdü. Bu okulda, daha sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleşen Mektepliler Cemiyet-i Hafiyesi'ni kurdu.

Üyesi olduğu İttihad-i Osmani Cemiyeti’nin önde gelenleri hakkında 1895 yılında sürgün kararı alınınca, tıbbiyenin son sınıfında olan Tunalı Hilmi de ülkeden kaçarak İsviçre'nin Cenevre kentine yerleşti (1895). Tıp eğitimi yarım kalan Tunalı Hilmi, öğrenimine Cenevre Üniversitesi pedagoji bölümünde devam etti. II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesinden sonra yurda döndü, başta "İnkılâp" olmak üzere çeşitli yayın organlarında yazıları yayımlandı.

1916'ya değin Karadeniz Ereğlisi, Silivri, Bayburt, Ordu, Beykoz ve Gemlik’te kaymakamlık yaptı.1919 yılında yapılan seçimlerde Bolu mebusu olarak Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na girdi. 1920’de İstanbul'un İtilaf Kuvvetleri tarafından işgal edilip meclis çalışamaz hale gelince Anadolu'ya geçti.

Düzce Ayaklanması'nın bastırılmasında ve Karadeniz Ereğlisi'ni işgal etmek isteyen Fransızlara karşı direnişin örgütlenmesinde görev aldı.

1923'te Türk kadının seçme ve seçilme hakkının tanınmasına destek vermiştir. Öz Türkçe, kadın, köylü, işçi haklarının savunucusu Tunalı Hilmi Bey 21 Nisan 1924 tarihinde İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı ve 26 Temmuz 1928’de İstanbul’da hayatını kaybetti..

DR.MEHMET FUAT ONAY (1885-1963)

Dr. Mehmet Fuat Umay, 24 Şubat 1885'te Kırklareli'nde doğmuştur. İlk ve ortaokulu Kırklareli'nde, liseyi Edirne Lisesinde okumuş, 1910 yılında ise Darülfünun Tıp Fakültesinden mezun olmuştur. İlk görev yeri olan Tırnovacık kazası belediye tabipliği görevine 2 Temmuz 1910 tarihinde başlamıştır. Balkan Savaşı sırasında bölgedeki askerî hastanede görev yapmıştır. Harp sonrası 28 Ağustos 1913'te Kırklareli belediye tabipliğine getirildi. Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu ve Müdâfaa-i Milliye Cemiyetinin kuruluşlarında görev aldı. Daha sonra Bolu hükûmet tabipliğine atandı.

TBMM'de Bolu milletvekili olarak 1920-1923 döneminde Milli Mücadele'ye katıldı. Soyadı Kanunu ile, Türk çocuklarına verdiği hizmetten dolayı, Türk mitolojisinde çocukların koruyucu ruhu "Umay"a atfen, Atatürk tarafından kendisine Umay soyadı verildi.

TBMM tarafından Kırmızı Yeşil İstiklal Madalyası ile onurlandırılan Dr. Mehmet Fuat Umay 1 Temmuz 1963’te İstanbul’da hayatını kaybetti.

DAMAR ARIKOĞLU (1889-1969)

     

Damar Arıkoğlu, 17 Kasım 1889‟da Adana'da doğdu, çiftçilikle uğraşan varlıklı bir ailenin çocuğu olarak özel eğitim gördü ve bunun yanında ailesine çiftlik işlerinde yardımcı oldu. İkinci Meşrutiyet‟in ilanından sonra İttihat ve Terakki'ye üye oldu. 

25 Kasım 1918‟de Adananın Fransızlar tarafından işgali sonucunda Fransızlar ve Ermenilerin  düzenledikleri baskın ve terör olaylarına karşı Kuva-yi Milliye teşkilatına katıldı. 1919 yılında kurulan” Kilikya Müdafaa-i hukuk cemiyetinin yönetiminde bulundu ve bizzat cephede savaştı. 

1 Temmuz 1920 de Türkiye Büyük Millet Meclisine Adana Milletvekilli olarak katıldı. Bu görevi sırasında Adana cephesinde Kuva-yi Milliye ile birlikte çarpışmalara katıldı.1923 teki İzmir İktisat kongresine TBMM iktisat encümeni reisi olarak katıldı. 1920 den 1943 e kadar 7 dönem Adana ve Seyhan Milletvekilliği yapan Damar Arıkoğlu. Kurtuluş Savaşımızdaki hizmetleri nedeniyle TBMM tarafından Kırmızı Yeşil İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı

Atatürk'ün itimadına ve sevgisine nail olan Damar Beyin asıl adı Zamir iken Atatürk tarafından Damar olarak değiştirildi. 8 Nisan 1969 da vefat etti.

ARSLAN TOĞUZATA (1886-1963)

Arslan Bey (Toğuzata) 1886’da Maraş’ın Güksun ilçesine bağlı Fındık köyünde dünyaya gelmiştir. İlk ve orta öğrenimini, Elbistan İptidai Mektebi Rüştiyesi’nde tamamlamıştır. Bir müddet Göksun’un köylerindeki iptidai/ilkokul mekteplerinde öğretmenlik görevinde bulunmuş, ardından Halep, Beyrut ve Trablusgarp’ta polislik yapmıştır. 2 Ocak 1911’de Halep Emniyet Müdürlüğü komiser muavinliğine tayin edilmiş; bilahare ser (baş) komiserliğe kadar yükselmiştir. Trablusşam Sancağı’nda ser komiser olarak vazife görürken, Birinci Dünya Savaşı sonlarında bu bölgenin elden çıkması ve akabinde de Osmanlı’nın savaştan yenik çıkarak Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamak mecburiyetinde kalması üzerine memleketi Maraş Livası’na dönmüştür.

Maraş’ta Fransız işgaline karşı Müdafaa-i Hukuk teşkilatını kurarak millî kuvvetlerin komutanlığını üstlenmiştir. Maraş Müdafaa-i Hukuk Teşkilatı Kayabaşı ve Şekerli heyetlerinin birleşmesi ile merkez heyeti teşkilatını oluşturmuş ve sonra yapılan seçimle heyette Arslan Bey Reisliğe, Refet Hoca II. Başkanlığa, Faik Bey Katipliğe, Hacı Nuri de Veznedarlığa getirilmiştir. Arslan Bey Maraş’ta Türk halkına önderlik yaparak işgal kuvvetlerinin ağır bir yenilgiye uğramasını ve kaçmasını sağlamıştır. Maraş’ın kurtuluşundan sonra Arslan Bey milletvekili seçilmesine rağmen Ankara’ya gitmeyerek, Antep ve İslahiye cephelerinde teftişlerde bulunmuştur. Meclisteki Maraş milletvekillerine askerî konularda bilgi vermiştir. Maraş Heyet-i Merkeziyesi adına Mustafa Kemal’e çekilen telgrafla Arslan Bey’in izinli sayılması istenmiş, bu talebin kabulüyle Adana Cephesinde de görev yapmıştır.

TBMM’nin I. Döneminde Maraş milletvekili seçilen Mehmet Hacıhaliloğlu’nun istifası üzerine boşalan Maraş milletvekilliğine 17 Mayıs 1920’de Arslan Bey seçilerek 4 Haziran 1920’de TBMM’ye katılmıştır. Ancak, Maraş mutasarrıflığı ve Adana Cephesi Komutanlığının gördüğü lüzum üzerine TBMM’nin kararıyla 14 ay izinli sayılarak, tekrar Güney Cephesi’ne gönderilmiştir.  

7 Haziran 1963’te hayatını  kaybeden Arslan bey Arslan Bey, Millî Mücadele’de gösterdiği başarılardan dolayı TBMM tarafından Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Kaynak:.wikipedia.org

HACI BEDİR FIRAT (1872-1928)

Hacı Bedir FIRAT; 1872 yılında Kâhta’nın Koluk köyünde doğdu, Adıyaman bölgesinde geniş arazi sahibi bir ailenin mensubu Hacı Bedir, Millî Mücadele yıllarında hem bölgesinde hem de Ankara ve çevresinde önemli görevler yaptı. Gaziantep'in savunması ve Urfa'nın kurtuluşunda önemli rolü oldu.

TCBMM de birinci ve ikinci dönem Malatya, üçüncü dönem Kars milletvekilliği yapan Hacı Bedir FIRAT; Kurtuluş savaşına katkıları nedeniyle, TBMM Başkanlığı’nca 16 Şubat 1925 tarihinde Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.

Hacı Bedir FIRAT; 15 Mayıs 1928 tarihinde Tarsus'ta hayatını kaybetti.

Kaynak:https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/

RAGIP YOĞUN (1878-1955)

Ragıp Yoğun 1878 yılında İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini babasının memuriyette bulunduğu Mekke İbtidai Mektebi ve Rüştiyesinde tamamladıktan sonra İstanbul’da “Mekteb-i İrfan” ve Menşei Küttab-ı Askeri de okuyarak 1895’te seraskerlik Muhasebat Dairesinde Kâtiplikte devlet hizmetine girdi. 

TBMM’nin I. Dönemi için 4 Mayıs 1920’de yapılan seçimlerde Gaziantep Milletvekili olarak 1 Haziran 1920’de meclise katılan Ragıp Bey, Milli Mücadeledeki takdire şayan ve fedakârca hizmetleri nedeniyle, TBMM’nin 11 Şubat 1925 tarihli birleşiminde aldığı kararla Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.

Ragıp Bey 4 Ağustos 1955 tarihinde vefat etti.

Kaynak:https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/

MEHMET RİFAT BÖREKÇİ (1860-1941)

Millî Mücadelemizin manevi önderlerinden ve Cumhuriyetin ilk Diyanet İşleri Başkanı, Mehmet Rifat BÖREKÇİ 29 Kasım 1860 tarihinde Ankara’da doğdu, ilk ve orta öğrenimini Ankara’da tamamladıktan sonra yüksek öğrenim için İstanbul’a gitti.

İlk memuriyetine Ankara-Fazliye Medresesi’nde öğretim üyesi olarak başlayan Mehmet Rifat Efendi, 10 Ekim 1898’de Ankara İstinaf Mahkemesi azalığına getirildi. 25 Kasım 1908 tarihinde de Ankara Müftüsü oldu. Mehmet Rifat Efendi, 23 Nisan 1920’de toplanan TBMM'ne Menteşe (Muğla) mebusu olarak girdi ancak Müftülük görevini tercih ederek, Milletvekilliğinden istifa etti. İngiliz işbirlikçisi Damat Ferit zamanında Osmanlı Şeyhülislâmı Dürrîzâde’nin Kuvâ-yi Milliye katılanlar aleyhinde verdiği fetvayı reddeden bir fetva verdi. Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde yayınlanan ve yurdun her tarafına dağıtılan bu fetva halkın Millî Mücadele etrafında toplanmasında son derece etkili oldu.

4 Nisan 1924’te de yeni kurulan Diyanet Reisliği’nin ilk Başkanı oldu. Soyadı Kanunuyla Börekçi soyadını alan Mehmet Rifat Efendi, 5 Mart 1941'te vefatına kadar bu görevde kaldı.

Kaynak: Prof. Dr. Ali Sarıkoyuncu, Milli Mücadelede Din Adamları

MEHMET YASİN KUTLUĞ (1889-1973)

Mehmet Yasin Kutluğ 1889 yılında Halfeti/Şanlıurfa'da doğdu. Şanlıurfa Rüştiyesini bitirerek ailesinin topraklarında tarım ve hayvancılıkla uğraşırken TBMM I.Dönem Gaziantep Milletvekililiğine seçildi.

Kurtuluş Savaşı'nda Milletvekili olmasına rağmen meclis çalışmalarını bırakarak Birecik ve Akçakoyunlu Harekâtlarına katıldı. Maraş, Antep ve Urfa savunmasında görev yaptı. Kurtuluş Savaşı sonrası TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edildi. 30 Kasım 1973 tarihinde hayatını kaybetti.

Kaynak:https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/

HAFIZ MEHMET ŞAHİN (1877-1959)

                    

Hafız Mehmet Şahin 1877 yılında Gaziantep'te doğdu ve Numune Rüştiyesi akabinde Nikayip Medresesinden mezun oldu. Nikayip Medresesi Müderrisliği, Eytam Müdürlüğü yaptı. 

Milli Mücadele'de Antep Savunmasında görev aldı. TBMM 1, 2, 3, 4, 5, 6 ve 7. Dönem Gaziantep Milletvekilliği yaptı. Kurtuluş savaşı esnasında meclis çalışmalarına ara vererek Kuvayı Milliye bünyesinde Antep ve Güneydoğu Anadolu savunmasında rol aldı, Kuvayı Milliye subaylığı yaptı ve bu nedenle TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi.

13 Temmuz 1959 tarihinde vefat etti.

Kaynak:https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/

MEHMET FUAT CARIM (1892-1972)

Mehmet Fuat (Carım) 1892 yılında Halep’te doğdu. Mehmet Fuat (Carım), ilköğrenime Trablusgarp’ta Mekteb-i İrfan’da başladı, Halep’te Frerler Fransız Mektebi’nde devam etti. İstanbul’da Mercan İdadisinde eğitimini sürdürdü. 23 Ekim 1915’te İzmir/Bornova Nahiyesi Müdürlüğüne tayin edilerek bürokraside göreve başladı. 17 Haziran 1916’da Karesi Sancağı Hukuk İşleri Müdürlüğüne, 12 Mayıs 1917’de Gönen ve ardından da 1 Aralık 1917’de Adapazarı Kaymakamlığına atandı.

Mondros Mütarekesinden sonra Kuva-yı Milliye’ye katılarak Adapazarı’nda kurulan İlk Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nde Heyet-i Merkeziye üyesi olarak yer aldı ve Adapazarı-İzmit bölgesinde Rum ve Ermeni çetelerine karşı mücadele etti. I. Dönem İzmit Milletvekili seçilen Mehmet Fuad, TBMM tarafından Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile ödüllendirildi.

Cumhuriyetten sonra Kopenhag, Milano, Marsilya başkonsolosluğu, Cidde elçisi, Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreterliği ve Rio de Janerio büyükelçisi olarak görev yaptı. Marsilya'daki görevi sırasında gösterdiği gayretlerle Türk vatandaşı Yahudileri toplama kamplarına gönderilmekten kurtaran diplomatlarımız arasında yer aldı. 9 Nisan 1972 tarihinde hayatını kaybetti.

Kaynak:https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/