15 Eylül 2012 Cumartesi

KURTULUŞ SAVAŞIMIZ-İç Cephe;

Ulusal Kurtuluş Savaşı boyunca Anadolu'nun çeşitli yerlerinde birçok ayaklanmalar çıkmıştır. Bu ayaklanmaların bir bölümü, Anadolu topraklarının bir bölümü üzerinde yeni bir devlet kurmayı amaçlayan, diğer bölümü ise, saltanat ve hilafete geleneksel ve dinsel bakımdan bağlı olanlarca çıkarılmış isyan hareketleridir. Hıyanet, kin ve taassubun yarattığı isyanların amacı; milli hareketi boğmaktır. Atatürk, öncelikle iç isyanların bastırılmasına, ülkede iç güvenliğin sağlanmasına son derece önem vermiştir. Bir yandan vatana ihanet yasası çıkarılırken, öbür yandan da iç isyanları bastırmada kullanılmak üzere Seyyar Jandarma Müfrezeleri kurulmuştur. Ayaklanmalar milli mücadeleyi geciktirmiştir.

Aznavur İsyanı;
(2 Kasım 1919-16 Nisan 1920) Manyas Susurluk-Gönen Ulubat dolaylarında Aznavur'un çıkardığı ayaklanmayı önce Milli kuvvetler, sonrada Çerkez Ethem bastırmıştır. Halifelik ordusu (Kuva-i İnzibatiye) İstanbul yönüne geçişi sağlayan Geyve ve çevresinde iyi donatılmış Kuva-i Milliye'ye karşı İngilizlerin desteği ile kurulan Halifelik Ordusu. Milli Kuvvetler tarafından dağıtılmıştır.

Ali Galip İsyanı;
Sadrazam Damat Ferit Paşa hükûmetinin, Elazığ Valisi Ali Galip Bey’in önderliğinde Sivas Kongresinin yapılmasını engellemeye ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırmaya, Heyet-i Temsiliye ve Milli Mücadeleyi durdurmaya çalıştığı girişimi. Bu olaya Elazığ Valisi Ali Galip Bey'in yanı sıra Malatya Mutasarrıfı Halil Bey, İngiliz istihbarat Binbaşısı ] Covbertin Noel ve Kürt Teali Cemiyeti'nin kurucularından olan Kürt aşiret reislerinin oğulları da katılmıştır. Harput'tan 15'nci Alay Kumandanı makineli tüfekle mücehhez bir müfreze-i askeriye, Aziziye'den iki süvari bölüğü, Siverek'ten Malatya'daki Onikinci Süvari Alayına bağlı bölük Malatya üzerine gönderilerek ayaklanma bastırılmıştır.

Aynacıoğulları Ayaklanması;
Aynacıoğlu Rüştü (Ali), Aynacıoğlu Hasan (Haydar), Aynacıoğlu Mehmet ve Aynacıoğlu Deli Hacı lakaplı isyancılar önderliğinde 1919-1920 yılları arasında TBMM güçlerine karşı radikal dini sebeplerle, Çiftlik Bucağı (Çamlıbel - Artova) ve Tokat, Yıldızeli, Mecitözü, Amasya, Çorum, Alaca, Sungurlu, Sorgun, Yozgat, Delice, Kırşehir, Maden, Karamağara, Haymana, Çiçekdağı, Akdağmadeni yörelerinde 300 ile 600 atlı arasında değişen güç ile başlayan ayaklanma Çerkes Ethem kuvvetlerince bastırılmıştır.

Demirci Mehmet Efe Ayaklanması;
TBMM Hükümeti, 9 Kasım 1920 tarihinde aldığı bir kararla Batı Cephesi'nin ikiye ayrılmasına ve milli kuvvetlerin ordu bünyesinde yer almasına karar verince, Demirci Mehmet Efe'nin, 300 adamının kurulacak bir süvari alayına aktarılması gündeme geldi. Çerkez Ethem’in efenin aklını çelmesi sonucunda Demirci Mehmet Efe bu karara karşı çıkarakisyan etti. 16 Aralık 1920 sabahı Demirci Mehmet Efe'nin bulunduğu İğdecik düzenli ordu tarafından basılarak, Demirci Mehmet Efe Albay Mehmet Şefik Aker tarafından düzenliorduya katılmaya ikna edildi.

Yozgat Ayaklanması;
İşgalciler kendi etki alanlarındaki milli uyanışı ezmek için her çareye işbirliği yapıp din sömürücülerini kullanarak çok sayıda ayaklanma çıkarmışlardır. Yozgat Ayaklanması kuvay-ı seyyare tarafından bastırılmıştır.

Konya Ayaklanması;
Din duygusu kullanılarak Fransız, İngiliz, İtalyan ajanlarının kışkırtmalarıyla çıkarılan Konya Ayaklanması Milli kuvvetlerce bastırılmıştır.

Afyon Ayaklanması;
Yunan ajanlarının kışkırtması sonucunda Çopur Musa adlı çıkar düşkününü çopur bir ermeni tohumunun çıkarttığı Afyon Ayaklanması, Kuvayı Milliye tarafından bastırılmıştır.

Koçgiri ve diğer Kürt İsyanları;
Koçgiri İsyanı; 1921 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'ne karşı Koçgiri, Pezgavır, Maksudan, Aslanan, Kurmeşan, Parçikan, Cenbergan, İzol ve Giniyan aşiretlerinin içinde bulunduğu bir isyandır ve Koçgiri aşireti reisi Alişan Bey tarafından yönetilmiştir. Sevr Antlaşması'nın uygulanması ile Diyarbakır, Van, Bitlis, Elazığ, Dersim ve Koçgiri'den oluşan bağımsız Kürt devleti kurulmasını isteyen bu isyan, Sakallı Nurettin Paşanın Merkez Ordusu'nun emrinde Topal Osman Ağanın bizzat komuta ettiği 42. ve 47. Giresun Alayları tarafından bastırılmıştır.
Milli Aşireti İsyanı; Güneydoğu Anadolu'da Fransa, İngiltere ve Ermeni faaliyetlerinin artması, bölgede yaşayan Kürt aşiretlerini de kışkırtmaları sonucunda aşiretler ayaklanmıştır. Aşiret liderlerinden Mahmut, İsmail, Halil ve diğer şahıslar Fransız ve İngilizlerle temasa geçerek Siirt'ten Tunceli'ye kadar olan bölgeyi idareleri altına almaya teşebbüs ettiler. Bu ayaklanmanın amacı bir kürt devleti kurmaktı. Asilerin temizlenmesi için 13. Kolordudan Beşinci Tümen görevlendirildi. Devlete bağlı vatansever aşiretlerin de desteği ile isyancılar yenilerek daha güneye Suriye’ye kaçtılar.

Ermeni ve Pontus İsyanları;
Fransızların desteğiyle 10 Temmuz 1920'de Adana'ya giren Ermeni İntikam Alayı'nın ayrıca doğu illerinde yaşayan Ermeni azınlığı da örgütleyerek kışkırtması sonucu çıkan isyanlar ile Doğu Karadeniz’deki Pontus isyanları , yerel halkın ve Milli Kuvvelerin başarısı ile sonuçlandı.

Aralık 1920 de başlayan bu ayaklanma ve isyanlar kesin zaferin kazanılmasından sonra 1923' de tam olarak bastırıldı.

Kaynak-Türk Tarih Kurumu, Gen.Kur.Bşk., Harp Tarihi