4 Aralık 2009 Cuma

Salih Bozok (1881-1941)

Salih Bozok 1881de Selanikte doğdu. Mustafa Kemal ile önce mahalle, daha sonra da okul arkadaşlığı oldu. İkisi de aynı okullarda okuduktan sonra aynı yıl Harp Okulunu bitirdiler. Salih Efendi jandarma sınıfına seçilmişti. Mustafa Kemal ise Akademiye devam edecek, kurmay olacaktı. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi başlatmak üzere Anadoluya geçmeden önce ve Suriye Cephesinde bulunduğu sırada Salih Efendiyi Başyaver olarak yanına getirtti. Sürekli beraberlik böyle başladı ve Salih Bey yarbaylıktan emekliye ayrıldıktan sonra bile Mustafa Kemalin yakınında kaldı.

Yüzbaşı Salih, Mustafa Kemalin yanında, Heyeti Temsiliyede görevli olarak Ankaraya gitti. Mustafa Kemal Meclis Başkanı iken o da Meclis Başkanı Başyaveriydi. Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçilince yarbay Salih de Cumhurbaşkanlığı Başyaveri oldu. Yarbay rütbesinde ordudan istifa ettiğinde önce, o zamanki adı Bozok olan Yozgattan milletvekili seçildi; milletvekilliği 1939 seçimlerine kadar her dönemde yenilendi; bu arada Mustafa Kemalin sofrasındaki yerini ve çevresindeki görevini de muhafaza ediyordu. Salih Bey bu dönemde İş Bankasının kurucuları ve hissedarları arasında yer aldı. Mustafa Kemalin ölümüyle Salih Bozokun dünyası da yıkılmış oldu.

10 Kasım 1938 günü "Başkomutan yaversiz gidemez!" diyerek kalbine kurşun sıkmak suretiyle intihara teşebbüs etmiş, ancak Atatürk'ün başında bulunan doktorların anında müdahalesi ile kurtarılmıştır.

Atatürk’ün vefatından sonra milletvekilliği sürdüğü halde sağlık durumundan şikayet ederek Yalovaya çekildi ve 1941 yılında öldü.

Kaynak: (Toktamış Ateşin "Devrim Tarihi" adlı kitabı)