3 Aralık 2009 Perşembe

Tevfik Rüştü Aras (1883-1972)

Tevfik Rüştü Aras 1883 yılında Çanakkalede doğdu. Beyrut Tıbbiyesini bitirdi ve doktor olarak İzmir, Selanik ve İstanbulda çeşitli görevlerde bulundu. İttihat ve Terakkiye girdi. Selanikte Mustafa Kemal ile yakın arkadaş oldu. 1918de Meclisi Ali-i Sıhhi (Yüksek Sağlık Kurulu) üyesiydi. 1920 yılında Ankarada TBMM açıldıktan sonra Muğladan (müstakil Menteşe livası) milletvekili seçildi. İlk dönemde Kastamonu İstiklal Mahkemesi Üyeliğine getirildi. TBMM Hükümetinin Rus Federatif Sosyalist Cumhuriyetine ilk büyükelçi olarak gönderildiği Ali Fuat Paşa (Cebesoy) delegasyonu ile Moskovaya gitti. 1923ten 1939a kadar İzmir Milletvekilliğinde bulundu.

4 Mart 1925te Takrir-i Sükun Kanunundan sonra kurulan İsmet Paşa (İnönü) Kabinesinde Hariciye Vekili oldu. Atatürkün ölümüne kadar kurulan bütün kabinelerde bu görevi sürdürdü. Dış İşleri komiseri Litvinovun davetlisi olarak üç kere Rusyaya gitti. 1926da Odesada 1930da ve 1937de Sovyet ileri gelenleriyle Moskovada görüşmeler yaptı. 1939da Londra Büyükelçiliğine atandı ve üç buçuk yıl İngilterede kaldı. 1943te emekli oldu. Savaşın sonlarında İstanbul basınında (Özellikle Tan gazetesinde) yazılar yazdı. Demokrat Partinin kuruluş mücadelesini destekledi. 1952-1959 yıllarında İş Bankası Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptı.

Tevfik Rüştü Arasın Dış İşleri Bakanlığı sırasında verdiği söylevleri Numan Menemencioğlu tarafından derlenerek bir kitap haline getirilmiştir. Lozanın İzlerinde On Yıl (1937, Fransızcası; 10 ans surles traces de Lausanne), Uluslararası Diplomasi Akademisi tarafından yayımlanan Diplomasi Sözlüğü (Dictionnaire diplomatigue) Türkiyenin Dış Politikası (Lapolitigue exterieure de la Turguie) maddesini de Tevfik Rüştü yazmıştır. Günlük basında çıkan yazılarının güncel olmayanlarını Görüşlerim (1945 ve 1963) adlı iki cilt kitapta toplayan Tevfik Rüştü Aras, 1972 yılında İstanbulda öldü.