6 Kasım 2009 Cuma

Anadolu Türk Beylikleri-Germiyanoğulları Beyliği (1300-1423)

Germiyanoğulları Beyliği, 1300-1423 yılları arasında, Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde İç Batı Anadolu’da Kütahya merkezli olarak kurulmuş bir Türkmen beyliğidir.

Anadolu Selçuklu Devleti'nin parçalanmasından sonra kurulan beyliğin ilk beyi ve kurucusu Yakup bin Ali Şir'dir. Yakup Bey hükümdar olduğu 1300'de en kuvvetli Anadolu beyi durumundaydı. Yakup bin Ali Şir'in 1340 yılında ölmesinden sonra yerine oğlu Germiyanoğlu Mehmet Bey geçti. Onun da ölümünden sonra büyük oğlu Germiyanoğlu Süleymanşah (Şah Çelebi) hükümdar oldu.

Süleymanşah öldükten sonra 1387'de hükümdarlığa geçen II. Yakup Bey 1390 yılına kadar ülkeyi hiç bir savaşa sokmadan idare etti. Osmanlı Devleti'nin 1389'da Haçlılarla yaptığı I. Kosova Savaşı'na giden Osmanlı padişahı I. Murad'a diğer Anadolu beyleri gibi yardımcı asker gönderdi.

I. Murad'ın bu savaşta ölmesinden yararlanmak isteyen diğer Anadolu beyleri gibi Yakup Bey de harekete geçti ve ilk olarakYıldırım Beyazıd’ın eşi olan kızkardeşinin çeyizi olarak Osmanlı topraklarına katılan yerleri istilaya başladı. Yıldırım Bayezid bunu işitince hızla Anadolu'ya geçti. Saruhan, Aydın ve Menteşe taraflarındaki olayları yatıştırdıktan sonra Germiyan iline doğru yürümeye başladı. Eniştesinin iyi niyetlerle gelmediğini anlayan Yakup Bey, Yıldırım Bayezid'i bir takım hediyelerle karşıladı. Ancak Yıldırım onun bu hareketini samimi bulmadı ve cezalandırdı. Kendisini ve kumandanı Hisar Beyi tutuklatarak Rumeli'de İpsala Kalesi'ne hapsettiği gibi bütün Germiyan topraklarını da Osmanlı Devleti'ne kattı.

Yakup Bey bu kalede 9 yıl mahpus kaldıktan sonra 1399'da bir yolunu bulup kaçtı. Kıyafet değiştirerek, deniz yoluyla Suriye’ye, oradan da Timur'un yanına ulaştı ve ondan Germiyan topraklarının yeniden kendisine iade edilmesini istedi. Ankara Savaşı'nda Osmanlı Devleti'ne karşı Timur'un saflarında savaştı. Timurlenk, bunu kendisine sağlayacağına dair söz verdi ve Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid'i yendikten sonra öbür Anadolu beylerinin toprakları gibi II. Yakup Bey'in topraklarını da Osmanlılar'dan alıp Germiyanoğulları'na iade etti. Bu arada daha önce çeyiz olarak Osmanlılar'a verilen topraklar da geri alınmış oldu.

Bu arada Osmanlı şehzadeleri arasında taht mücadelesi başlamıştı. II. Yakup Bey, bu mücadelede kızkardeşinin oğlu olan Çelebi Mehmed (II. Mehmed)'in tarafını tutunca, bu yakınlığı benimsemeyen Karamanoğlu Mehmet Bey, iki yıl üst üste düzenlediği seferler ile Kütahya’yı zaptederek Germiyanoğulları Beyliği'ne sahip oldu (1411).

Karamanoğulları'nın, Germiyan ülkesindeki hakimiyetleri iki buçuk yıl kadar sürdü.

Çelebi Mehmed, kardeşleriyle olan saltanat kavgasını kazandıktan sonra Karamanoğulları'nın üzerine yürüdü ve onları Konya'ya kadar geri sürdü. Germiyan topraklarını geri aldıktan sonra kendisine karşı gösterdiği sadakattan dolayı onları Yakup Bey'e iade etti. Bilindiği gibi Yakup Bey de ölümünden bir yıl önce yerine geçecek oğlu olmadığından ülkesini kızkardeşinin torunu II. Murad'a vasiyet etmiş ve ölümünde sonra Germiyan toprakları tümüyle Osmanlılar'a bağlanmıştı.(1423)

Kaynak- Türkiye İstiklâl ve Hürriyet Mücadeleleri Tarihi.