2 Ocak 2010 Cumartesi

Ali Fuat Cebesoy (1882-1968)

Kurtuluş Savaşı komutanlarından, diplomat ve siyaset adamı. 1882 yılında İstanbul’da doğdu. Babası İsmail Fazıl Paşanın gönülsüzlüğüne rağmen, girdiği Harp Okulunda Mustafa Kemal ile aynı sınıfa düşmesi Atatürk’ün ölümüne kadar sürecek bir dostluğun başlangıcıydı.

Cebesoy’un Beyrut’ta başlayan kıta hizmetleri, 1908 deki Roma Askeri Ateşeliği dışında, çok hareketli geçti. Trablus’ta savaş başlar başlamaz (1911) oraya ilk gidenler arasındaydı. Balkan Savaşı sırasında Karadağ’da, Yanya Kalesinde, Pista ve Pisani Muharebelerinde, I. Dünya Savaşının başında tümen komutanı olarak katıldığı Kanal Hareketinde büyük başarılar gösterdi.

İstanbul Hükümetinin İç İşleri Bakanı, Mustafa Kemalin görevsizliğini bir genelgeyle açıklayınca Ali Fuat Paşa da kendi bölgesindeki valilere ve mutasarrıflara kendisinden gelecek emirlere göre hareket edilmesini bildirdi. (1919) Ayrıca, her tarafta Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetlerinin kurulacağını ilgililere hatırlattı. Bu çabaları takdirle karşılandığı için, Sivas Kongresi sonrasında Cebesoy, Umum Kuvayı Milliye Komutanı olarak görevlendirildi.

Kendisini çekemeyenlerce Çerkez Ethem taraftarlığıyla suçlandı. Doğru olmadığı sonradan belgelerle ortaya konan bu suçlama üzerine, ayaklanmaların bastırılmasından sonra, Ankara’ya çağrılarak Moskova Büyükelçiliğine atandı. Mustafa Kemalin talimatını yerine getirmekle yükümlü olduğu bu zor görevi başarıyla yürüttü ve 10 Mayıs 1921 de Ankara’ya dönerek Mecliste siyasi çalışmalarına başladı.

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanlığı yaptı. 1925 te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucuları arasında yer aldı.

Cebesoyun ikinci dönem siyasi hayatı İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı yıllarında başladı. Milletvekili olarak tekrar Meclise girdikten sonra Bayındırlık Bakanlığı (1939-1943) ve bir ara TBMM Başkanlığı (1947-1950) yaptı. 1968 yılında aramızdan ayrıldı.

Kaynak: (Toktamış Ateşin "Devrim Tarihi" adlı kitabı)