İslamiyet'i topluca kabul eden ilk Türk devletidir. Tarihi kaynaklar’da, Karahanlı Devletinin ilk Hanı, tarihi ve kurucu kim olduğu, daima tartışılmıştır. Güvenilir kaynaklar, kurucusunun Bilge Kül Kadir Han olduğunu belirtmektedir. Müslüman olduktan sonra adını da Abdülkerim Satuk Buğra Han olarak değiştirmiştir. Kuruluş dönemi ile ilgili pek fazla bilgi bulunmayan Karahanlılar Devleti, Karluk, Çiğil, Yağma ve diğer Türk boylarından oluşmuştur.
Devlet, 840 yılında Uygur Devleti'nin, Kırgızlar tarafından yıkılmasıyla Bilge Kül kadir han tarafından kurulmuştur. 893 yılında Kaşgar devletin başkenti olmuştur. İslamiyet'i devlet dini olarak benimseyen Satuk Han döneminde Karahanlı Devleti'nin tamamına yakın bir bölümü bu dine geçmiştir. Karahanlı Devleti ilk Müslüman Türk devleti olmuştur.
Devlet 1042 yılında hanedan içindeki kavgalar sonucunda Doğu ve Batı Karahanlı devletleri olarak ikiye bölünmüştür.
Batı Karahanlı Devleti; 1042-1212 yılları arasında hüküm sürmüş ve ilk başkenti Özkent olan devlet 1212 yılında Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır. Önemli merkezleri ; Balasagun, Talas ve Kaşgar dır.
Doğu Karahanlı Devleti ve ilk hükümdarı Tamgaç Buğra Han’dır bu devlet 1211 yılında Karahitaylar tarafından yıkılmıştır.
Çinliler yakınlarında kurulan tüm yabancı devletlere uyguladıkları taktikle (Böl ve hükmet) aldatmacı, hileyi kullanıp önce ikiye bölmüşler daha sonra yıkmışlardır. Aynı oyun Göktürklerede yapılmıştır. Ayni oyunları geçmişte ve şu anda Ruslar Anaasya'da yaşayan diğer Türk Uluslarına uygulayıp birbirlerine düşman yapmışlardır.
Karahanlı Devleti, Aral Gölü'nden Batı Çin ve Moğolistan adacıklarına kadar uzanan bir coğrafyada hüküm sürmüştür.
Karahanlı Devleti, Aral Gölü'nden Batı Çin ve Moğolistan adacıklarına kadar uzanan bir coğrafyada hüküm sürmüştür.
Kaynak- Türkiye İstiklâl ve Hürriyet Mücadeleleri Tarihi
